Kuran'da hoşgörü var mı?

Müslümanlar tarafından İslam'ın hep hoşgörü dini olduğundan bahsedilir ve bunun İslam'ı diğer dinlerin üzerine çıkartan özelliklerden biri olduğu söylenir. Genel inanış hep bu yöndedir. İslam'da zorlama yoktur, hoşgörü vardır. Diğer inançlara mensup kişiler doğru yola davet edilirler ama hiçbir zaman buna zorlanmazlar. Çünkü Kuran inanalara bunu öğütlemektedir. Peki gerçekten Kuran'da hoşgörü var mıdır?

Bu sorunun cevabı hem evet hem de hayırdır. Kuran'ın ilk başlarda inen ayetlerinde diğer inançlara sahip kişilere karşı hoşgörü varken, ilerleyen zamanlarda bu hoşgörü ortadan kalkar, hoşgörünün yerini haraç ve ölüm alır.

İslam hoşgörü dinidir diyenlerin en çok alıntı yaptığı Kafirun suresi 18. sırada inmiştir. Bu sure Kuran'da zorlama olmadığını, inanmayanlara karşı hoşgörü olduğunu gösteren 6 ayet içermektedir.

Kafirun 109:1-6

De ki: Ey Kâfirler!. Ben sizin kulluk ettiklerinize kulluk etmem. Siz de benim kulluk ettiğime kulluk edecek değilsiniz. Ben sizin kulluk ettiklerinize kulluk edecek değilim. Siz de benim kulluk ettiğime kulluk edecek değilsiniz. Sizin dininiz size, benim dinim de banadır.

Fakat daha sonraları inen ayetlerde bu hoşgörüyü görmek pek mümkün değildir. Hatta inanmayanların, inanmaya zorlanması, yine inanmayanların haraç vermesi, bunu da yapmayanların öldürülmesi söylenmektedir. Nisa suresi 92. sırada inmiştir. Bakara suresi 87. sırada inmiştir. Maide suresi 112 sırada inmiştir. Muhammed suresi 95. sırada inmiştir. Tevbe suresi ise 113. sırada inmiştir. Bu surelerin hepsi Medine döneminde inen surelerdir.

Nisa 4:89Arzu ettiler ki kendilerinin küfre saptıkları gibi siz de sapasınız da beraber olasınız. Bu sebeple, onlar Allah yolunda hicret edinceye kadar içlerinden dost edinmeyin. Eğer bundan yüz çevirirlerse onları yakalayın ve bulduğunuz yerde öldürün. Onlardan ne bir dost edinin, ne de bir yardımcı.

Bakara 2:191
Onları nerede yakalarsanız öldürün. Sizi çıkardıkları yerden (Mekke'den) siz de onları çıkarın. Zulüm ve baskı adam öldürmekten daha ağırdır. Yalnız, Mescid-i Haram yanında, onlar sizinle savaşmadıkça, siz de onlarla savaşmayın. Sizinle savaşırlarsa (siz de onlarla savaşın) onları öldürün. Kâfirlerin cezası böyledir.

Maide 5:33Allah'a ve Resûlüne savaş açanların ve yeryüzünde bozgunculuk çıkarmaya çalışanların cezası; ancak öldürülmeleri, yahut asılmaları veya ellerinin ve ayaklarının çaprazlama kesilmesi, yahut o yerden sürülmeleridir. Bu cezalar onlar için dünyadaki bir rezilliktir. Ahirette de onlara büyük bir azap vardır. 

Muhammed 47:4(Savaşta) inkâr edenlerle karşılaştığınız zaman boyunlarını vurun. Nihayet onları çökertip etkisiz hale getirdiğinizde bağı sıkı bağlayın (sağ kalanlarını esir alın). Artık bundan sonra (esirleri) ya karşılıksız ya da fidye karşılığı salıverin. Savaş sona erinceye kadar hüküm budur. Eğer Allah dileseydi onlardan öc alırdı. Fakat sizi birbirinizle denemek için böyle yapıyor. Allah yolunda öldürülenlere gelince, Allah onların amellerini asla boşa çıkarmayacaktır.

Tevbe 9:29Kendilerine kitap verilenlerden Allah'a ve ahiret gününe iman etmeyen, Allah'ın ve Resûlünün haram kıldığını haram saymayan ve hak din İslam'ı din edinmeyen kimselerle, küçülerek (boyun eğerek) kendi elleriyle cizyeyi verinceye kadar savaşın. 

Kuran'da hoşgörüye sadece Hz.Muhammed'in güçsüz olduğu dönemde yer verilmesi ilginçtir. Hz. Muhammed güç kazandıktan sonra genel olara ayetlerin hoşgörüsü ortadan kalkmıştır.

Bunun dışında inanmayanlara kötü sözlerin söylendiği, hakaret edildiği ayetler de çok sayıda vardır.

Tevbe 9:28Ey iman edenler! Allah'a ortak koşanlar ancak bir pislikten ibarettir. Artık bu yıllarından sonra, Mescid-i Haram'a yaklaşmasınlar. Eğer yoksulluktan korkarsanız, Allah dilerse lütfuyla sizi zengin kılar. Şüphesiz Allah hakkıyla bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir.

Bakara 2:171İnkar edenleri imana çağıran (peygamber) ile inkar edenlerin durumu, bağırıp çağırmadan başka bir şey duymayan hayvanlara seslenen (çoban) ile hayvanların durumu gibidir. Onlar sağırdırlar, dilsizdirler, kördürler. Bundan dolayı anlamazlar.

Araf 7:179Andolsun biz, cinler ve insanlardan, kalpleri olup da bunlarla anlamayan, gözleri olup da bunlarla görmeyen, kulakları olup da bunlarla işitmeyen birçoklarını cehennem için var ettik. İşte bunlar hayvanlar gibi, hatta daha da aşağıdadırlar. İşte bunlar gafillerin ta kendileridir. 

Muhammed 47:12Şüphesiz Allah, inanıp salih ameller işleyenleri, içinden ırmaklar akan cennetlere koyacaktır. İnkâr edenler ise (dünya zevklerinden) yararlanırlar ve hayvanların yediği gibi yerler. Onların kalacakları yer ateştir.

Müddessir 74:51Onlar sanki arslandan kaçan yaban eşekleridirler.

Maide 5:60De ki: "Allah katında cezası bundan daha kötü olanları size haber vereyim mi? Onlar, Allah'ın lanetlediği ve gazabına uğrattığı, içlerinden maymunlar ve domuzlar çıkardığı kimseler ile şeytanlara tapan kimselerdir. İşte bunların yeri daha kötüdür ve onlar doğru yoldan daha çok sapmışlardır."

Meryem 19:86Allah'a karşı gelmekten sakınanları Rahmân'ın huzurunda bir elçiler heyeti gibi toplayacağımız, suçluları da suya koşan susuz develer gibi cehenneme sevkedeceğimiz günü düşün!

Sonuç olarak bütün ayetlere bakıldığında Kuran'ın hoşgörülü olduğunu söylemek pek mümkün değildir.

İlgili Sorular:

• İslam hoşgörü dini midir?
• İslam'da hoşgörü nasıl anlatılmaktadır.
• Kuran'da hoşgörü üzerine olan ayetler nelerdir?
• Kuran'da hoşgörü ile ilgili ayetler nelerdir?
• Kuran inanmayanları öldürün diyor mu?
• Kuran inanmayanlara hakaret ediyor mu?

Kuran'da Namaz 5 değil 3 Vakittir

Şii'ler 3 vakit namaz kılarken, Sünni'ler 5 vakit namaz kılmaktadır. Aleviler'de ise Sünni'lerin bildiği şekilde namaz kılmazlar ama onlarda da dua ederek ibadetlerini yerine getirirler. Namaz konusunda böyle temel görüş ayrılıklarının yanı sıra Sünni mezhepler arasında bile rekat sayılarında, namazın bozulmasında, kaza namazı kılınmasında ve diğer birçok konuda görüş ayrılıkları bulunmaktadır.

Peki İslam'ın 5 şartı arasında yer alması itibariyle İslam'da çok önemli bir yere sahip olan namaz konusunda neden bu kadar çok farklı görüş ve uygulama bulunmaktadır? Bu sorunun cevabı çok basittir çünkü Kuran'da namazın şekli, vakitleri ve süresine dair kesin bir ifade bulunmamaktadır. 

Durum böyle olunca bu sefer insanın aklına diğer bir soru gelmektedir: Eğer namazın şekli, vakti ve süresi çok önemli ise neden bu bilgiler Kuran'da yer almamaktadır? Bu sorunun da aslında basit bir cevabı vardır: Namazın şekli, vakti ve süresi önemli değildir. Evet cevap bu kadar basittir. Başka bir cevap aramaya gerek yok yoktur. Başka insanların ne dediğinin önemi yoktur. Çünkü bu konuda da Kuran'ın ne dediği çok açıktır.

Enam 6:114

Size Kitab'ı (Kur'an'ı) hak olarak indiren O iken ben Allah'tan başka bir hakem mi arayacağım?" (de). Kendilerine kitap verdiklerimiz de onun, Rabbin katından hak olarak indirilmiş olduğunu bilirler. O halde sakın şüphecilerden olma.

Ama Kuran'ın bu kadar açık olmasına rağmen birçok insan yine kendi kafasına göre yorumlarda bulunmaktadır. Birçok Müslüman'da Kuran'da namazın şekli, vakti ve süresi ile ilgili kesin bir ayet olmamasına rağmen ve Enam suresi 144. ayetin bu konuda çok açık olmasına rağmen hala İslam alimi tabir ettikleri insanların sözlerini dinlemektedirler. Tabi durum böyle olunca kimileri 3 vakit kılarken kimileri 5 vakit kılar, kimileri de hiç kılmazlar.

Durum böyleyken müslümanların çok büyük bir kısmı namazın şeklinin, vaktinin ve süresinin çok önemli olduğu düşünürler. Ve Kuran'da yazmasa bile hadislerle namazın çok net anlatıldığını söylerler/düşünürler. (Ama bu insanların %99 sorduğunuz zaman namazın şekli, vakti ve süresiyle ilgili olan bir hadisi ezbere söyleyemezler ki bu da ayrı bir konudur).  Ama Kuran'ı doğruluğu bile tam olarak bilinemeyen hadislerle mukayese etmek gibi bir durum mantıklı olamaz. Çünkü Kuran'ın doğruluğu tartışılamazken hadislerin doğruluğu tartışmaya açıktır ve hiçbir şekilde doğruluğundan emin olmak mümkün değildir.  Bu konuda İslam aleminin iki en büyük muhaddisi olarak kabul edilen İmam Buhari ve Müslim bin Haccac tarafından aktarılan hadislerin bile birçok kısmı birçok kişi tarafından doğru olarak kabul edilmemektedir.

Şimdi Kuran'da namaz ile ilgili ayetlere bakalım ve namazın kaç vakit olabileceğini yorumlayalım. Kuran'da namaz ile ilgili bir çok ayet bulunmaktadır. Fakat Kuran'da geçen namaz bildiğimiz 5 vakit namaz değildir ve olması da mümkün değildir. Çünkü Kuran'da ilk indirilen ayet olan Alak suresinde bile namazdan (salat) bahsedilmektedir. Tabi Kuran'ın daha ilk surede namazdan bahsetmesi namazın zaten arap toplumunda olduğunu göstermektedir. Yani namaz İslam'ın getirdiği bir ibadet şekli değildir. Namaz İslam'dan önce Paganizm'de yer alan Pagan'ların ibadet biçimidir.

Bununla birlikte Pagan'ların da günde beş vakit namaz kıldıkları ve namaz kılma biçimlerinin Müslüman'ların namaz kılma biçimleriyle oldukça benzerlik gösterdikleri bilinmektedir. Durum böyle olunca namaz konusunda günümüzde bu kadar şekilci olunmasını anlamak mümkün değildir. 

Evet biz yine Kuran'a dönelim ve Kuran'da namazın vaktiyle ilgili ayetlere bakalım. Kuran'da İsra suresinin 78. ve 79. ayetleri namaz vaktiyle ilgili bilgiler içermektedir.

İsra 17:78
Gündüzün güneş dönüp gecenin karanlığı bastırıncaya kadar (belli vakitlerde) namaz kıl; bir de sabah namazını. Çünkü sabah namazı şahitlidir.
İsra 17:79
Gecenin bir kısmında uyanarak, sana mahsus bir nafile olmak üzere namaz kıl. (Böylece) Rabbinin, seni, övgüye değer bir makama göndereceğini umabilirsin.

İsra suresinin bu ayetlerine bakarak, sabah, günboyu ve akşam olmak üzere üç defa namazın/ibadetin yapılması gerektiğini anlıyoruz. Yani Kuran bize günde 3 defa ibadet etmemiz gerektiğini söylüyor. Bunu destekleyen diğer bir ayette Hud suresi 114. ayettir.

Hud 11:114
Gündüzün iki ucunda, gecenin de ilk saatlerinde namaz kıl. Çünkü iyilikler kötülükleri (günahları) giderir. Bu, öğüt almak isteyenlere bir hatırlatmadır.

Namazla ilgili olan diğer bir ayette Bakara suresi 238. ayettir. Bu ayet namazın şeklinden çok niyetinin önemli olduğunun güzel bir biçimde anlatır. Ayrıca 3 vakit konusunda da destekleyicidir.

Bakara 2:238
Namazlara ve orta namaza devam edin. Allah'a gönülden boyun eğerek namaza durun.

Kısaca İsra ve Hud sureleri namazın/ibadetin 3 vakit yapılması gerektiğini ve Bakara suresi'de şekilden çok niyetin önemli olduğunu söylemektedir.

Son olarak namazın 5 vakit olması gerektiğini söyleyenlerin dayandıkları tek ayet olan Taha suresinin 130. ayetine bakalım.

Taha 20:130
O halde, onların söylediklerine sabret ve güneşin doğuşundan ve batışından önce Rabbini hamd ile tespih et. Gece vakitlerinde ve gündüzün uçlarında da tespih et ki hoşnut olasın.

Evet bu ayetten ibadetin 5 vakit yapılması gerektiği çıkmaktadır. Fakat bu durum çok açık olan İsra ve Hud surelerindeki ayetlerle çelişmektedir. Bu durumda ne yapılması gerektiği ile ilgili yine Kuran'a bakalım:

Bakara 2:106
Biz herhangi bir âyetin hükmünü yürürlükten kaldırır veya onu unutturur (ya da ertelersek), yerine daha hayırlısını veya mislini getiririz. Allah'ın gücünün her şeye hakkıyla yettiğini bilmez misin?

Evet Bakara suresi 106. ayet çok net bir biçimde ayetlerin hükmünde değişiklik olabileceğini ama sonra gelenin daha hayırlı veya daha üstün olacağını bildiriyor. İsra, Hud ve Taha surelerinin iniş sırasına baktığımızda Taha suresinin 45. sırada indiğini, İsra suresinin 50. sırada indiğini ve Hud suresinin de 52. sırada indiğini görüyoruz. Bu nedenle Taha suresindeki ayetin İsra ve Hud surelerindeki ayetlerin üzerinde bir hükmü olması söz konusu değildir. Taha suresindeki ayetin 5 vakit ibadete işaret ettiğini kabul etsek bile sonrasında gelen İsra ve Hud surelerindeki ayetlerin bunu 3 vakit olarak değiştirdiğini görebiliriz.

Sonuç olarak Kuran'a göre ibadet edilmesi istenilen vakit sayısı sabah, gündüz ve akşam olmak üzere 3'tür. 

İlgili Sorular:

• Kuran'da namaz kaç vakittir?
• Kuran'da namaz ile ilgili ayetler nelerdir?
• Kuran'da namazın kaç vakit olduğu yazıyor mu?
• Kuran'da namazın nasıl kılınacağı yazıyor mu?
• Kuran'da namazın kaç rekat olduğu var mı?
• Şii'ler neden 3 vakit namaz kılıyorlar?
• Aleviler neden namaz kılmıyorlar?
• Paganizm'de namaz var mı?
• İslam ile Paganizm arasındaki benzerlikler nelerdir?
• İslam'dan önce namaz biliniyor muydu?
• Namaz İslam ile mi gelmiştir?